Diagnostyka RZS

Lekarz rozpoznaje reumatoidalne zapalenie stawów na podstawie współistnienia charakterystycznych objawów z wynikami badań laboratoryjnych i obrazowych.

Dotychczas stosowane kryteria RZS pochodziły z 1987 r. i były spełnione dopiero w rozwiniętej chorobie (oznacza to, że pewne rozpoznanie można było ustalić dopiero po dłuższej obserwacji).

W 2010 r. opracowano nowe kryteria (ACR/EULAR), dzięki którym można rozpoznać RZS już na wstępnym etapie choroby i rozpocząć leczenie, zanim dojdzie do nieodwracalnej destrukcji stawów.

I. Badania laboratoryjne

Badania laboratoryjne służą do rozpoznawania RZS, prognozowania ciężkości choroby i kontroli jej przebiegu.

1. RF (czynnik reumatoidalny) stwierdza się u 70–80% chorych (tzw. seropozytywna postać RZS); RF wykrywa się jednak również u zdrowych osób oraz w innych chorobach reumatycznych.

2. Anty-CCP (przeciwciała przeciwko cyklicznemu cytrulinowanemu peptydowi) – ich zaletą jest to, że występują niemal wyłącznie w RZS; mogą pojawić się wcześniej niż objawy choroby oraz u osób z seronegatywną postacią RZS.

3. Duże miano RF i anty-CCP wskazuje na ciężką postać choroby, z szybką destrukcją stawów i wystąpieniem zmian pozastawowych.

4. Podwyższone wskaźniki zapalne, np. OB, CRP, oraz zmiany w morfologii krwi – służą m.in. do oceny aktywności choroby.

5. Lekarz może wykonać również inne badania krwi, moczu lub płynu stawowego w celu wykluczenia innych chorób stawów oraz oceny funkcjonowania różnych narządów wewnętrznych (np. nerek, wątroby).

II. Badania obrazowe

1.W przypadku podejrzenia RZS wykonuje się zdjęcia radiologiczne (RTG) rąk i stóp oraz ewentualnie innych zajętych stawów. Typowe dla RZS zmiany radiologiczne to obrzęk tkanek miękkich i zmniejszenie gęstości kości w okolicy stawu, obecność ubytków kostnych, zwężenie szpar stawowych, a na dalszym etapie zniekształcenie stawów.

2. Na początku choroby przydatne są: rezonans magnetyczny i ultrasonografia, które mogą wykazać zmiany zapalne wcześniej niż RTG. W niektórych przypadkach (np. przy ocenie kręgosłupa szyjnego) pomocna jest tomografia komputerowa.